Het afwikkelen van een nalatenschap leidt met regelmaat tot gerechtelijke procedures, vooral wanneer een erfgenaam wordt ‘onterfd’. In zo’n geval is heeft de onterfde erfgenaam toch nog recht op het zogenaamde ‘kindsdeel’.
Legitieme portie
De wet spreekt over de legitieme portie van een legitimaris. Een legitimaris is een afstammeling van de overledene, die door de wet als erfgenaam wordt aangewezen. Stel: vader is al overleden en moeder komt op enig moment ook te overlijden. Zij laat drie kinderen na, waarvan zij één kind onterfd heeft. Er zijn dan in totaal drie legitimarissen, namelijk de drie kinderen. Alle drie de kinderen zijn volgens de wet namelijk erfgenaam, ook al is de overledene daarvan in haar testament afgeweken door één van de kinderen te onterven.
Alle legitimarissen hebben recht op de legitieme portie. De kinderen die niet onterfd zijn, hebben echter gewoon recht op hun erfdeel in de nalatenschap. In veel gevallen is dat erfdeel veel hoger dan alleen de legitieme portie. Het is dan alleen het onterfde kind dat aanspraak maakt op de legitieme portie, omdat hij/zij anders niets zou krijgen.
Berekening legitieme portie
De volgende vraag is natuurlijk: hoe groot is de legitieme portie? De wet zegt daarover (verkort weergegeven) het volgende: “De legitieme porties worden berekend over de waarde van de goederen en nalatenschap, welke waarde wordt vermeerderd met de bij deze berekening in aanmerking te nemen giften en verminderd met de schulden. De legitieme portie van een kind bedraagt de helft van die waarde, gedeeld door het totaal aantal legitimarissen”.
Ik zal dit verduidelijken aan de hand van een voorbeeld. Stel: de waarde van een nalatenschap is 100. Er zijn vier legitimarissen, van wie één persoon is onterfd. Deze onterfde persoon maakt aanspraak op zijn legitieme portie. De legitieme portie bedraagt dan 50 (de helft van 100) gedeeld door vier legitimarissen, oftewel: (100 / 2) / 4 = 12,5.
Waarde van de nalatenschap
Het bovenstaande betreft vanzelfsprekend een korte en vereenvoudigde weergave. In de praktijk ontstaan namelijk al vaak problemen bij het vaststellen van de waarde van de nalatenschap. De wet bevat diverse regels over hoe deze waarde dient te worden vastgesteld. Het gebeurt vaak dat de administratie van de afgelopen jaren van de overledene tot in detail wordt doorzocht om te achterhalen of er misschien giften zijn gedaan aan de ander, die betrokken dienen te worden bij de berekening van de legitieme portie De onderlinge verstandhouding laat in dergelijke situaties vaak te wensen over.
Gezien het bovenstaande zal het u niet verbazen dat dergelijke situaties vaak tot lange, emotionele en kostbare procedures leiden. Wilt u voorkomen dat u ook in dergelijke procedures terecht komt, dan doet u er goed aan om tijdig advies in te winnen en u, zo nodig, bij te laten staan door een deskundige.
Vragen of rechtsbijstand?
Heeft u vragen over de legitieme portie of wilt u rechtsbijstand in een geschil over het erfrecht, neem dan vrijblijvend en kosteloos contact met Insight Legal op.
